… Brak konkretnych dokumentów i opracowań, relacji świadków, zdjęć nie pozwala na dokładne odtworzenie początków naszej Szkoły – jednakże materiały archiwalne wskazują jednoznacznie, że uczniowie nie mieli, tak jak my dzisiaj, kolorowych podręczników, komputerów, tablic interaktywnych czy sal komputerowych ale mieli równie mądrych nauczycieli, którzy oprócz umiejętności czytania i pisania pomagali im zrozumieć świat. Uczniowie uczyli się nie tylko dla siebie, ale również dla niepodległej Ojczyzny.
Wielu cennych informacji o początkach naszej szkoły dostarczają nam pięknie wykaligrafowane karty szkolnych kronik.
Początki szkolnictwa w Rudzie Wielkiej związane są z początkami niepodległego państwa polskiego – czyli sięgają roku1918. W tym roku powstała czterooddziałowa szkoła powszechna. Mieściła się ona w domu rodziny Wojczakowskich. Pierwszy nauczyciel nosił nazwisko Wnuk, który uczył też w Kowali.
Do 1924 r. szkoła wynajmowała również salę służącą do nauki od rodziny Szczepana Smorągiewicza. Korzystała także z budynków tzw. „czworaków”. Na początku lat 20 XX wieku rozpoczęto budowę drewnianej szkoły siedmioklasowej. Patronat nad budową szkoły objęła gmina Kowala, do której administracyjnie należała miejscowość Ruda Wielka.
Inicjatorem budowy był nauczyciel tej szkoły – Stanisław Piątek. To dzięki jego staraniom w sejmiku radomskim, w którym zasiadał jako przedstawiciel – zbudowano drewnianą szkołę.
Ówczesny rząd dał mieszkańcom Rudy Wielkiej trzy budynki chłopskie, z których zestawiono drewnianą szkołęw 1924r.
Drewniany budynek starej szkoły, w którym odbywały się lekcje – miał zaledwie 4 izby lekcyjne, kancelarię, wspólny mały korytarz oraz trzy facjatki na poddaszu dla nauczycieli, brak było świetlicy i biblioteki, nie mówiąc już o sali gimnastycznej.
W latach 1926- 1939 – przez 13 lat stanowiskokierownika szkoły pełnił Leon Chrust. – w roku 1980 był on zaproszony jako szczególny gość do naszej szkoły na spotkanie z młodzieżą i opowiedzenie o początkach historii naszej szkoły .
Szkoła w Rudzie Wielkiej od początku swego istnienia to szkoła z tradycjami. W latach 20-tych XX wieku była jedyną szkołą w powiecie radomskim, do której przysyłano absolwentów Seminarium Nauczycielskiego na roczną (teoretycznie), a praktycznie dwuletnią bezpłatną praktykę nauczania. Każdy z praktykujących w Rudzie Wielkiej nauczycieli – dzięki pomocy i zapobiegliwości kierownika szkoły Leona Chrusta otrzymywał bezpłatne mieszkanie- był to najczęściej wynajmowany pokój u mieszkańców w pobliżu szkoły. Aby się utrzymać praktykanci otrzymywali zapomogi pieniężne, wynagrodzenie za naukę religii oraz nagrody za wyniki w pracy. Otrzymywali także pieniądze za oprawianie książek do bibliotek szkolnych i sprzedaż wyrabianych w naszej szkole nart. Wielu praktykantów pozostawało w naszej szkole podejmując się trudnej w tamtych czasach pracy nauczyciela.
Pierwszym praktykantem, który pozostał jako nauczyciel w naszej szkole był Zygmunt Nocuń z Częstochowy, a drugim Edmund Bakalarz z Naworzyc koło Jędrzejowa. Był on działaczem ludowym, doskonałym nauczycielem i społecznikiem, przyjacielem dzieci i młodzieży. W okresie II wojny światowej działał razem z ówczesnym kierownikiem szkoły Leonem Chrustem w partyzantce przeciwko okupantowi hitlerowskiemu. Były więzień Oświęcimia- zapisany w historii naszego szkolnictwa w Wikipedii – bowiem dnia 12.12.1940 roku po złożeniu przyrzeczenia został mianowany na pierwszego Komendanta Batalionów Chłopskich w Polsce i upoważniony do tworzenia oddziałów w powiecie radomskim. Obecnie patron Publicznej Szkoły Podstawowej nr 19 im. Edmunda Bakalarza w Radomiu.
Do września 1939 roku , czyli do wybuchu II wojny światowej, szkoła w Rudzie Wielkiej z polecenia Kuratora Okręgu Szkolnego w Krakowie stała się Ośrodkiem Metodycznym dokształcania nauczycieli z południowych gmin powiatu radomskiego.
W czasie II wojny światowej , w latach 1939- 1958 kierownikiem szkoły był Stanisław Maj. W roku szkolnym 1957/1958 do szkoły w Rudzie Wielkiej uczęszczało 269 uczniów i pracowało 8 nauczycieli. Drewniany budynek szkolny nie był w stanie pomieścić tak dużej liczby uczniów. Mieszkańcy Rudy Wielkiej i pozostałych miejscowości z których pochodzili uczniowie, wyrazili zgodę na opodatkowanie każdej rodziny w kwocie 50-100 zł na rozbudowę szkoły.
Od 1958 do 1974 roku, przez 16 lat- kierownikiem szkoły był Józef Swat. To za jego kadencji rozpoczęto budowę nowej murowanej szkoły- tego obecnego dziś budynku. Za zebrane od mieszkańców pieniądze zakupił cegłę pochodzącą z rozbiórki murów dworskich i starał się u władz o pozwolenie na rozbudowę starej szkoły albo budowę nowej. W ROKU SZKOLNYM 1959/60 Wydział Oświaty w Szydłowcu podjął decyzję o budowie nowej szkoły w Rudzie Wielkiej – tej, w której dziś się znajdujemy.
Budowę obecnego budynku szkolnego rozpoczęto w lipcu 1964 roku w parku dworskim ziemianina Adama Przychodzkiego. Mieszkańcy pobliskich wiosek wykarczowali większość drzew starego parku- pozostawiono tyko tzw. ”alejkę”. Pozostałością historyczną po dawnym dworze jest też fontanna przed domem nauczyciela- dziś klomb.
Prace budowlane trwały 2 lata przy ogromnym zaangażowaniu kierownika szkoły Józefa Swata, nauczycieli oraz finansowemu wsparciu mieszkańców okolicznych wiosek. Rozprowadzane bowiem były tzw. cegiełki na budowę szkoły. Murowany budynek obecnej szkoły powstał w dużej mierze dzięki pracom społecznym wielu mieszkańców okolicznych miejscowości, a także dzięki ich finansowemu wsparciu.
W budowaniu naszej szkoły pomagała również dyrekcja Cementowni ”Przyjażń” w Wierzbicy, która wypożyczała potrzebny sprzęt. W prace budowlane zaangażowane było także wojsko.
Rok szkolny 1966/1967 młodzież Rudy Wielkiej, Tomaszowa, Stanisławowa, Rzeczkowa, Rudy Małej, Helenowa powitała w nowym budynku. Pierwszoklasiści, a było ich 46 –ciu wkroczyli pierwszy raz w mury nowej, pachnącej świeżością już ośmioklasowej szkoły.
W tym samym roku – dnia 7 marca 1967 roku przez Gromadzką Radę Narodową w Rudzie Wielkiej zostało założone Gminne Przedszkole Publiczne w Rudzie Wielkiej umieszczone w budynku drewnianym starej szkoły. Pierwszym kierownikiem przedszkola była Pani Anna Dulęba, a we wrześniu 1967 roku stanowisko to objęła Pani Teresa Siwek. Funkcję tę pełniła przez 20 lat – do 1987 roku.
Następnie od 1987 roku do 30 sierpnia 2019 roku dyrektorem była Pani Anna Puchała. Od 1 września 2019 roku do 2021 funkcję dyrektora przedszkola pełniła Pani Małgorzata Piszczek.
Obecnie przedszkole jest częścią integralną Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Rudzie Wielkiej, której dyrektorem jest Pani Elżbieta Nowak.
Do budynku Szkoły Podstawowej przedszkole zostało przeniesione w roku 1974, gdzie przystosowano pomieszczenia do potrzeb małych dzieci. Od roku 1970 funkcjonowały dwa oddziały przedszkolne, a od 1992 roku po dzień dzisiejszy – w przedszkolu funkcjonują 3 oddziały.
W roku szkolnym1969/1970 w czynie społecznym wykonano boisko do siatkówki, koszykówki i ogrodzono teren szkolny.
Aby funkcjonowała szkoła i przedszkole potrzebny jest nie tylko budynek i uczniowie, ale także nauczyciele. Wielu nauczycieli naszej szkoły i przedszkola – mieszkało w wynajmowanych u mieszkańców pokojach. Aby coś zmienić rozpoczęto budowę Domu Nauczyciela.
Dnia 22 lipca 1971 roku oddano do użytku Dom Nauczyciela– w którym zamieszkały 4 rodziny nauczycielskie. – Popielów, Lorensów , Kwietniów, Dejów. W 1974 roku ze względu na wiek i długotrwałą pracę w oświacie na emeryturę odszedł kierownik szkoły- Józef Swat.
We wrześniu 1974 r. na stanowisko dyrektora placówki w Rudzie Wielkiej powołano Henryka Koselskiego – kierował on szkołą 13 lat.
W 1987 roku dyrektorem szkoły została ówczesna wicedyrektor placówki Halina Kwiecień, która piastowała to stanowisko przez 25 lat– odeszła na emeryturę w 2012 roku. Przepracowała w naszej szkole 44 lata – najpierw jako nauczyciel, później 7 lat jako wicedyrektor i ostatecznie 25 lat jako dyrektor tej placówki. W związku z reformą systemu oświaty od 1999 roku budynek szkolny stał się również siedzibą gimnazjum – powstał na 2 lata Zespół Publiczna Szkoła Podstawowa Publiczne Gimnazjum w Rudzie Wielkiej, której dyrektorem była Halina Kwiecień.
Funkcję dyrektora gimnazjum w latach 2001 – 2006 pełniła pani Krystyna Staszewska.
W latach 2006-2016 funkcję dyrektora gimnazjum objęła pani Iwona Kwaśniewska , a następnie do roku 2019 pełniła funkcję dyrektora Zespołu Szkół w Rudzie Wielkiej. Jako dyrektor tej placówki kontynuowała działania zmierzające do poprawy warunków nauki i pracy.
We wrześniu 2019 roku dyrektorem szkoły została Pani Elżbieta Nowak, która od 1 września 2021 roku– po połączeniu przedszkola i szkoły w jedną placówkę, pełni funkcję dyrektora Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Rudzie Wielkiej do dnia dzisiejszego.
W 2023 r. szkole zostało nadane imię Orła Białego.